Uzman Görüşü: Çocuklarda Yer Yön ve Mekansal Algı

Bu hafta sizlerle çocukların yaş gruplarına göre yer yön ve mekansal algılarının gelişimlerinden bahsetmek istiyorum. Aşağıda bahsedeceğim gelişim özellikleri sağlıklı bir çocuğun ortalama gelişim dönemleridir. Unutulmamalıdır ki, her çocuğun gelişim hızı farklılık gösterebilmekte. Fakat gelişim aşamaları ve yaş dönemleri aşağı yukarı tüm çocuklarda aynı ilerlemekte. Anne baba olarak bunları biliyor olmanız, öncelikle çocuğunuzun gelişiminin yaşına uygun düzeyde gittiğini görmeniz ve oyunlarınızda, çocuğunuza öğreteceğiniz kavramlarda yaş dönemine uygun bilgiler aktarabilmeniz adına önemli.

3- 4 Yaş Grubu Çocuklarda Yer Yön ve Mekansal Algı Gelişimi: 

- Üç yaşın ilk yarısında, bazı çocuklar hala basit yerleştirme yapbozlarının nasıl tamamlanacağını öğreniyor olabilir. (örneğin; parçaları bütün nesnelerden oluşan üç parçalık basit bir yapbozu tamamlama gibi). 

- Üç yaşında, çocuklar giderek karmaşıklaşan yapbozları tamamlayabilir (birbirine geçen dört ila sekiz veya on parçalı yapbozlar ya da daha küçük 15 parçalı yapbozlar gibi) 

- Üçüncü yaşın ilk yarısında, bir çocuk şekil kullanarak resimler yapabilir ama henüz şekilleri kombinasyon içinde kullanamaz. 

- Üç yaşında, altında- üstünde, ön-arka, içinde-dışında, uzak-yakın, sağ-sol gibi yer yön kavramlarını az sayıda çocuk anlayacak ve kullanacaktır. 

- 3-4 yaş dönemindeki çocuklar kare, dikdörtgen, daire, üçgen gibi temel şekilleri görsel olarak tanıyabilirler. 

- Dördüncü yaşın ikinci yarısına kadar, şekilleri bir resim oluşturacak biçimde kombine edebilecektir. 

- Dört yaşında, bazı çocuklar altında- üstünde, ön-arka, içinde-dışında, uzak-yakın, sağ-sol gibi yer yön kavramlarını anlayacak ve kullanacaktır. 

- Dört yaşında bir çocuk bir odada saklanan nesnenin nerede olduğunu belirlemek için bir oda maketi veya basit resimli haritaları kullanabilir. 

5-7 Yaş Grubu Çocuklarda Yer Yön ve Mekansal Algı Gelişimi: 

- Beşinci yaşın ilk yarısında, bazı çocuklar hala daire, kare, üçgen ve dörtgenin bazı varyasyonlarını tanımayı ve adlandırmayı öğreniyor olabilir. Çok az sayıda çocuk yarı daireler, dörtgenler, yamuklar, eşkenar dörtgenler, altıgenler gibi çeşitli şekilleri tanıyabilir ve isimlendirebilir. Genelde çocuklar bu gibi şekilleri sekiz yaşında tanır. 

- Beş yaşındaki bazı çocuklar bir modeli birkaç saniye gördükten sonra bir şekli aklından kopyalayabilecektir. Bazı çocuklar ise bu beceriyi altı yaşında geliştirecektir. 

- Beş yaşındayken, az sayıda çocuk “rota haritalarını” temsil eden geometrik yollar gibi iki boyutlu şekilleri doğru olarak gözünde canlandırabilecek ve aklından çizebilecektir (kare, daire ve üçgenden oluşan bir şekiller çizgisi oluşturmak gibi). Genelde bunu çocuklar, yedi yaşında yapabilirler. 

- Bu dönemde çocuklar çeşitli maddeler kullanarak üç boyutlu yapılar da oluşturabilirler (örneğin; dikdörtgenler prizması, küp gibi) ve Beş yaşındaki bazı çocuklar kağıt üzerinde çizgileri birleştirerek şekil oluşturabilir. Bazı çocuklar bunu yapmayı altı yaşında öğrenecektir. 

- Beşinci yaşın ikinci yarısında, bazı çocuklar şekilleri yeni bir şekil oluşturacak biçimde bir araya getirebilir. Genelde çocuklar bunu altı yaşında yapabilir, bazıları da yedi yaşında yapabilir. Bu dönemde çocuklar altında- üstünde, ön-arka, içinde-dışında, uzak-yakın gibi gibi yer yön kavramlarını anlayacak ve kullanacaktır. Sağ-sol gibi biraz daha zor olan kavramları, bu dönemin sonuna doğru öğrenecektir. 

- Beş yaşında bir çocuk bir oda haritası yaparken oyuncak nesneleri doğru yerlere yerleştirebilecek ve basit rota haritalarını takip edebilecektir (örneğin; ev haritası yapmak için masa, pencere ve kapı resimleri kullanır ve sonra da bu haritayı yönergeleri izlemek için kullanır). 

- Bu dönemde çocuklar ikiden fazla geometrik form içeren çizimler yapabilirler. 

- Altı yaşında bazı çocuklar sözlü yönergelere göre şekil oluşturabilir, yedi yaşında daha rahat yaparlar. 

- Altıncı yaşın ilk yarısında, bir çocuk iki boyutlu şekillerin kenarlarını bulabilir ve sayabilir. 

- Altıncı yaşın ilk yarısında, bazı çocuklar fiziksel mekanda ve bir haritada hareket etmek için talimat verebilir ve verilen talimatları izleyebilirler. Ortalama bir çocuk bu gibi şeyleri altıncı yaşın sonuna kadar yapar. Bazı çocuklar kendi odaları gibi bildikleri alanların haritasını yapabilir ve böyle alanların haritalarını takip edebilirler.

Uzm. Psk. Melis Özmen
kaynak:https://www.pakolino.com/uzman-gorusu-cocuklarda-yer-yon-ve-mekansal-algi