Çocuklarda Dirençliliği Geliştirmek – 20 Pratik, Güçlü Strateji

  

Bütün çocuklar sıra dışı işler başarabilir. Mutluluk geni, başarı geni ya da sıra dışı işler başarma geni yoktur. Mutluluk ve harika bir yaşam potansiyeli tüm çocukların içinde vardır ve bu, farklı çocuklar için farklı anlamlara gelecektir. Hayatları boyunca zorluklarla yüzleşecekleri gerçeğini değiştiremeyiz. Tek yapabileceğimiz bu zorlukların onlara zarar verememesi için onlara gerekli becerileri kazandırmaktır. Onları daha dirençli kılabiliriz.

Direnç stresten, zorluklardan, trajediden, travmadan ya da güçlüklerden sonra kendini toparlayabilmektir. Çocuklar dirençli olduklarında, daha güçlü, daha meraklı, daha uyumlu olurlar ve dünyaya ellerini uzatabilirler.

İyi haber şu ki direnç çocuklarda pekiştirilebilecek bir özelliktir.

Direnç ve beyin – İşte tüm bilmeniz gerekenler

Stresli ya da güçlüklerle dolu zamanlarda beden daha hızlı, daha güçlü, daha uyanık, daha kabiliyetli olmamız için tasarlanmış bir dizi değişiklik geçirir. Kalp atışımız hızlanır, kan basıncımız artar ve vücudumuza adrenalin ile kortizol (stres hormonu) akın eder. Bu kısa vadede harikadır fakat bu değişikliklerin yalnızca kısa vadeli olması gerekir. Oysa böyle olmaz…

Stres yanıtını beynin içgüdüsel, dürtüsel tepkilerimizden sorumlu olan kısmı, amigdala başlatır. İletiler buradan beyne iletilir ve beyin de bedenin stresle baş etmesine yardımcı olmak için adrenalin ve kortizol içeren kimyasal kokteylini salar. Stres devamlı olduğunda fizyolojik değişiklikler açık kalır. Uzun bir zaman diliminde bağışıklık sistemini (ki öğrencilerin genellikle sınav zamanında hastalanmalarının sebebi budur), bedeni ve beyni zayıflatabilirler.

Stres ayrıca beynin ön kısmında bulunan prefrontal korteksin geçici olarak kapanmasına da sebep olabilir. Prefrontal korteks beynin kontrol kulesidir. Dikkat, sorun çözme, dürtü kontrolü ve duyguların düzenlenmesinden sorumludur. Bunlar ‘yürütücü işlevler’ olarak da bilinirler. Prefrontal korteksin çok fazla müdahale etmemesi bazen iyi bir şey olabilir; bazen üzerine düşünmek, planlamak ya da tasarlamak için durmadan bir işi bitirmemiz gerekebilir (örneğin bir an önce yardım gelmesini sağlamak için yüksek sesle ağlamak ya da gece boyu devam edecek bir işi sürdürmek gibi). Bir de iyi olmadığı zamanlar vardır.

Direnç, prefrontal korteksi aktif hale getirebilme ve amigdalayı yatıştırma kapasitesiyle ilgilidir. Bu gerçekleştiğinde, stresin tetiklediği fizyolojik değişiklikler tersine dönmeye başlayarak stresten, engellerden ya da güçlüklerden kurtulma, ona uyum sağlama ya da bir çözüm yolu bulma kapasitesini genişletir.

Direnç davranışı nasıl etkiler?

Çocukların birbirinden farklı direnç seviyeleri vardır ve stresli zamanlara yanıt verme ve bu durumları atlatma yolları birbirinden farklıdır.  Ayrıca kendilerine yüklenen talepler başa çıkma kapasitelerini aştığında bunu farklı şekillerde ortaya koyarlar. Duygusallaşabilir, kendilerini çekebilir ya da muhalif, agresif veya küskün tavırlar sergileyebilirler. Elbette en dirençli savaşçılara bile bazen her şey çok fazla gelebilir fakat düşük direncin belirli davranış örüntülerini daha sık harekete geçirmesi olasıdır.

Direnç değiştirilebilir mi?

Evet. Evet. Evet. Direnç kesinlikle değiştirilebilir. Direnç genetik olarak bahşedilmiş bir özellik değildir ve her yaşta kuvvetlendirilebilir. Son yıllardaki en heyecan verici bulgulardan biri beynimizdeki ağları, maruz kaldığımız deneyimler yoluyla değiştirebileceğimizi göstermektedir. Doğru deneyimler bir çocuğun bireysel, yerleşik özelliklerini onun direncini güçlendirecek biçimde şekillendirebilir.

Şimdi işin nasılına gelelim. Çocuklarımızı dirençli kılmak…

Küçük insanlardan sağlıklı, gelişen büyük insanlar inşa etmek, yollarına çıkan güçlükleri ortadan kaldırmakla gerçekleştirilemez. Elbette onların tökezlemelerine sebep olabilecek şeyleri tutup kenara çekebilmek harika olurdu ama bunun onlara hiçbir faydası dokunmazdı. Bir miktar stres canlandırıcıdır ve onların serpilmek için ihtiyaç duydukları becerileri geliştirmelerine yardım eder. Onları sağlıklı bir yaşam sürmeleri için güçlendirmek demek onları güçlüklerle baş etmek için gereken stratejilerle donatmak demektir. İşte nasıl yapılacağı:

1. Direnç, uzlaşmaz bir bağımsızlığa değil ilişkilere ihtiyaç duyar.

Araştırmacılar, çocukların güçlükleri aşmasını sağlayan şeyin sağlam bir kendine yeterlik, kararlılık ya da içsel güç olmadığını, en azından bir tane destekleyici ilişkinin güvenilir varlığı olduğunu söylüyorlar. İlgili bir ebeveynle kurulan sevgi dolu bir ilişki bağlamında çocukların yaşamsal başa çıkma becerilerini geliştirme fırsatları olur. Çocuğun ihtiyaçlarına yanıt veren bir ebeveynin varlığı ayrıca stresin tetiklediği fizyolojik değişiklikleri de tersine çevirmeye yardımcı olabilir. Bu, gelişen beden, beyin ve bağışıklık sisteminin bu fizyolojik değişikliklerin zarar verici etkilerinden korunmasını garantiler. Bir çocuğun yaşamındaki herkes bir fark yaratabilir; aile, öğretmenler, koçlar – herkes.

2. Onları umursayan insanlarla daha fazla bir arada olmalarını sağlayın.

Sosyal destek daha olumlu duygular, kişisel kontrol ve tahmin edilebilirlik duygusu, özsaygı, motivasyon, iyimserlik ve dirençle ilişkilendirilir. Çocuklar her zaman köşede onlara tezahürat yapan insanları fark etmezler, bu yüzden elinizden geldiğince onların taraftar kitlesine katılan insanlardan haberdar olduklarından emin olun. Onları seven insanlarla olan bağlantılarını güçlendirmek için yapabileceğiniz her şey onları güçlendirecektir.

‘Anneannene senin ne kadar cesur davrandığını anlattım. Seninle gurur duyuyor.’

3. Yardım istemenin sorun olmadığını anlamalarını sağlayın.

Çocuklar genellikle cesur olmanın her şeyle kendi başlarına başa çıkmak olduğu fikrini edinirler. Cesur ve güçlü olmanın ne zaman yardım istemek gerektiğini bilmek anlamına geldiğini öğrenmelerini sağlayın. Eğer kendileri yapabilecekleri bir şey varsa onları yönlendirin ama oraya kadar taşıma içgüdünüze direnin.

4. Yürütücü işlevlerini güçlendirin.

Yürütücü işlevlerini güçlendirmek prefrontal korteksi güçlendirecektir. Bu da kendi davranışları ve hislerini idare etmelerine yardımcı olacak ve başa çıkma stratejileri geliştirme kapasitelerini artıracaktır. Yürütücü işlevlerini inşa etmenin bazı güçlü yolları şunlardır:

• Rutinler belirlemek;
• Sağlıklı sosyal davranışlar konusunda örnek olmak;
• Etraflarında destekleyici, güvenli ilişkiler yaratmak ve bunları sürdürmek;
• Kendi sosyal bağlarını kurmaları için fırsatlar sunmak;
• Yaratıcı oyun;
• Kutu oyunları (dürtü kontrolü (sırayla oynamak), planlama, kısa süreli bellek ve zihinsel esneklik (durum gerektirdiğinde düşünceleri daha iyi bir alternatif düşünce örüntüsüne kaydırmak));
• Hafıza gerektiren oyunlar (örneğin pazar oyunu – ‘Pazara gittim ve bir (balık) aldım’; bir sonraki kişi ‘Pazara gittim ve bir (balık ile dinozorum için bisiklet) aldım’ der; bir sonraki kişi de ‘Pazara gittim ve bir [balık ile dinozorum için bisiklet ve bir de sıcak hava balonu] aldım’ der – kazanan listedeki hiçbir şeyi unutmadan sayabilen son kişidir.)
• Fiziksel egzersiz;
• Onlara bağımsız düşünme ve hareket etme fırsatları tanımak (eğer sizinle aynı fikirde değiller ya da yanıldığınızı düşünüyorlarsa bu da artısı olur – demek ki yürütücü işlevleri gelişiyor!);
• Kendi kararlarını vermeleri için onlara fırsatlar sunmak.

5. Düzenli farkındalık uygulaması yapmaya teşvik edin.

Farkındalık, beyinde strese daha sağlıklı yanıt vermeyi destekleyen yapısal ve işlevsek değişiklikler yaratır. Sakinleştirici, mantıklı prefrontal korteksi güçlendirir ve içgüdüsel, dürtüsel amigdalanın etkinliğini azaltır. Ayrıca prefrontal korteks ve amigdala arasındaki bağlantıları da güçlendirir. BU bağlantı güçlü olduğunda sakinleştirici prefrontal korteksin karar vermede ve davranışlarda daha fazla payı olacaktır.

6. Fiziksel egzersiz yapın.

Fiziksel egzersiz beyni strese karşı daha dirençli kılmak için onu güçlendirir ve yeniden düzenler. Bunu yapabilmesinin bir yolu stres zamanlarında beyni sakinleştirebilen nörokimyasalları artırmaktır. Çocukları harekete geçiren her şey mükemmel olsa da bunu yapabilmenin eğlenceli bir yolunu bulabilirseniz bu sizi onların gözünde kahraman statüsüne taşıyacaktır. İşte bazı fikirler; tabi çocuklarınızın düşünmesini sağlarsanız kendileri de bir sürü fikir bulacaklardır:

• Frizbi fırlatmak
• Top oynamak
• Çember çevirmek
• Dans etmek
• Köpeği yürüyüşe çıkarmak
• Elim sende oynamak
• Dedektiflik (parkta ya da arka bahçede… yeşil olan veya ‘s’ harfiyle başlayan beş şey, kostüm olarak giyilebilecek yedi şey veya muhteşem kokan on şey bulan ilk kişi kazanır.)

7. Özgüven hissini ve becerikli olduğu duygusunu güçlendirin.

Zor şeyleri başarabileceklerini onlara hatırlatan bu duyguları güçlendirin. Onların kuvvetli yanlarını, yaptıkları cesurca şeyleri, zor bir şey başardıklarında harcadıkları çabayı her fark edişinizde ve kendi kararlarını vermeye onları her teşvik ettiğinizde bunu yapıyor olacaksınız. Becerikli olduklarını hissettiklerinde gelecekte karşılaşacakları strese karşı hassas olmaları daha zor ve gelecekte karşılaşacakları zorluklarla baş etmeleri daha mümkün olur.

‘Konu zor şeyleri denemek olduğunda sen tam bir yıldızsın. Başarmak için ne gerekiyorsa sende var. Durma, devam et. Başaracaksın.’

8. İyimserlik aşılayın.

İyimserliğin dirençli insanların en önemli özelliklerinden biri olduğu bulgulandı. Beyin maruz kaldığı deneyimler yoluyla daha iyimser olacak şekilde düzenlenebilir. Eğer bardağın yarısını boş olarak görmeye yatkın bir çocuğunuz varsa ona farklı bir bakış açısı gösterin. Bu onun hislerini değersizleştirmek anlamına gelmiyor. Onun dünyaya bakış açısını kabul edin ve ona farklı bir bakış açısı sunun.

‘Tam da maç günü yağmur yağması çok moral bozucu değil mi? Haydi bu günü en iyi şekilde değerlendirelim. Yağmurlu bir günde yapabileceğimiz ama hava güneşli olsaydı yapamayacağımız ne var?’ Burada ana fikir ne kaybettiğimizdense elimizde ne kaldığına odaklanmaktır.

.

9. Onlara olayları yeni bir çerçeveye oturtmayı öğretin.

Olayları daha az tehdit edici hissettirecek yeni bir çerçeveye oturtabilmek dirençle alakalıdır. Yeni bir çerçeveye oturtmak oldukça faydalı bir beceridir. Zorluklarla ya da hayal kırklıklarıyla dolu zamanlarda ne kaybettiklerindense neye sahip olduklarına odaklanmalarına yardımcı olacaktır. Bu beceriyi oluşturmak için çocuğun hayal kırıklığını kabul edin ve sonra onları nazikçe bu sorunun neye mal olduğuna bakmaktan uzaklaştırıp onlara ne gibi fırsatlar getirmiş olabileceğine bakmaya yönlendirin.

Örneğin, yağmurlu bir gün maçın iptal olması anlamına geldiyse,

‘Bugün oynayamadığın için ne kadar hayal kırklığına uğradığını anlıyorum. Ben olsam ben de hayal kırklığına uğrardım. Yağmur sayesinde yapabileceğimiz ve yağmur yağmasaydı yapamayacağımız ne var?’ Eğer gerçekten hayal kırıklığına uğradılarsa sizin yardımınıza ihtiyaçları olabilir. ‘Battaniyeye sarınıp kitap okuyabilirsin, bir film izleyebilirsin, evde bir oyun oynayabilir, yağmurda yürüyebilirsin, yemek yapıp oyuncuktan parti verebiliriz ya da havalı bir beş çayı içebiliriz, oldukça süslü kıyafetlerle tabi ve takılar takıp süslü ayakkabılar giyer, çinili tabaklar, süslü bardaklar çıkarırız ve hatta masa örtüsü bile serebiliriz ama çatal yok, keki de çatalla yemeyelim artık daha neler, bu kadarı fazla olur. ’

Bırakın bazı fikirler de gülünç olsun. Bu onların bariz olanı bırakıp eşsiz ve güzel bir şey uydurmalarına yol açacaktır. Bu ayrıca bir şeylerin nasıl yapılması ‘gerektiğine’ dair tüm sınırları ya da fikirleri sorgulamaları için onları teşvik edecektir.

‘Belki de yağmurda bir piknik yaparız ya da bir kumsal partisi. Belki de kendimizi çamura bulayabilir ya da köpeği yağmurda yıkayabiliriz veya dışarda bir köpüklü banyo yapıp yağmurda durulanırız.’ Bu durumu ilginç fikirlere dönüştürebilmelerinin yolları var mı?

10. Direnç konusunda örnek olun.

Taklit öğrenmenin çok güçlü bir yoludur. Hayatınızdaki küçük insanlar tıpkı sizin gibi olmayı isteyecekler ve her şeyi izliyor olacaklardır. Baş edemeyeceklerinden yukarıda bir hedef koymadan sizin hayal kırklığıyla nasıl başa çıktığınızı görmelerini sağlayın. Uygun zamanlarda onları kendi duygusal dünyanıza getirmek üzülmenin, çıkmaza girmenin, hayal kırklığının çok normal insan deneyimleri olduğunu görmelerine yardımcı olacaktır. Deneyimlerin normalleşmesi deneyimlerin onlar için ne ifade ettiğini keşfetme ve bu deneyimlere yanıt verme biçimlerini deneme yolunu açan bir emniyet ve güvence olacaktır.

‘Bu işe kabul edilmediğim için hayal kırıklığına uğradım çünkü bu benim için önemliydi. İstediğin şekilde sonlanmasa da senin için önemli olan şeylerin olması güzel. Görüşmede elimden gelenin en iyisini yaptım ve her şeyin yoluna gireceğini biliyorum. Bu benim için doğru iş değildi ama biliyorum ki kendim için mükemmel olan bir iş bulacağım. Yalnızca denemeye devam etmeli ve sabırlı olmalıyım. ’

11. Korkularıyla yüzleştirin ama bunu onu destekleyerek yapın.

Korkuyla yüzleşmek güçlendiricidir (kendini koruma sınırları içerisinde elbette – hayatta kalmak da oldukça güçlendiricidir) fakat bunu yapmak için doğru desteğe ihtiyaçları vardır, hepimiz gibi. Çocuklar doğal olarak dünyayı siyah beyaz olarak görürler bu yüzden zor bir şeyle karşılaştıklarında yalnızca iki seçenekleri varmış gibi görünebilir; ya doğrudan yüzleş ya da ne pahasına olursa olsun kaçın. Oysa üçüncü bir seçenek daha vardır ve bu da belirli bir miktar kontrolle ve desteklendiğini hissederek yavaş yavaş yaklaşmaktır.

12. Güvenli, iyi düşünülmüş riskler almaya teşvik edin.

Cesurca ve zor bir şey yaptıklarında gösterdikleri cesaretin sonuçtan daha önemli olduğunu anlamalarını sağlayın. Yaşa uygun özgürlük sınırlarının nerede olduğunu öğrenmelerine izin verir, onları kararları konusunda düşünmeye teşvik eder ve onlara ters giden şeylerle başa çıkabileceklerini öğretir. Risk aldıklarında dünyaya açılmaya başlarlar ve onu şekillendirme kapasitelerini keşfederler. Bu hem onlar için hem de bizim için büyüleyicidir.

‘Senin bu kadar cesur olmanı çok seviyorum. Bir şeyleri ne kadar çok denersen her zaman işe yaramayabilir ama sen daha güçlü, daha akıllı ve daha cesur olur, bir dahaki sefere istediğin sonuca ulaşmaya daha da yaklaşmış olursun.’

13. Hemen yardımlarına koşmayın.

Ayaklarının yerini bulmayı ancak düşmek ve yeniden ayağa kalkmak arasındaki o kıymetli boşlukta öğrenirler. Elbette bazen ilerlemek için gereken gücü bulmaları için ihtiyaçları olan onları tutup kaldırmak ve onlara üzerinde durabilecekleri sağlam bir zemin vermektir. Esas olansa bunu her zaman yapmamaktır. Çocuklukta idare edebilecekleri stres kaynaklarına ve zorluklara maruz kalmaları yetişkinlikte de stresle daha iyi baş edebilmelerini garanti altına alacaktır. Bu erken deneyimlerin, prefrontal kortekste  (beynin ‘sakin ola, sen de bu iş’ diyen kısmı) gelecekte karşılaşacakları stresin olumsuz etkilerine karşı koruyan olumlu değişikliklere sebep olduğuna dair bulgular vardır. Bunu bağışıklık kazanmak gibi düşünün, bir miktar hastalık, ister virüs olsun ister stresli bir durum, direnç kazanmaya yardımcı oluyor ya da daha ciddi bir duruma karşı koruma sağlıyor.

14. Onlarla oldukları yerde buluşun.

Direnç hiçbir zaman düşmemek değildir. Yeniden ayağa kalkmakla ilgilidir ve bunun gerçekleşmesi için de acele etmemize gerek yoktur. Duygusal acıyı, yenilgiyi, yası ve üzüntüyü bazen hepimiz yaşarız. Zaman zaman biraz saldırgan olabilseler de hislerin orada olmak için her zaman iyi sebepleri vardır. Çocukların bu hislere (kötü olanlara bile) saygı duymayı öğrenmesi çok önemlidir ama bunu yaparken onların hücum edip felakete yönelmelerine izin veremeyiz. Örneğin üzüntü ve yas bir süre için çekilmek istememize sebep olabilir. Bu geri çekilme sırasında bilgi üzerine düşünülebilir, bilgi hazmedilebilir ve dengenin yeniden bulunması için işlenebilir. Eğer bu, direnç namına bile olsa aceleye gelirse nazik bir gümbürtü olarak kalabilir ve bazen çılgınca beklenmedik zamanlarda davranışlarla ortaya çıkabilir.

15. Gelişim zihniyeti aşılayın. Biz değişebiliriz, başka insanlar da öyle.

Araştırmalar gelişim zihniyetine, yani insanların değişme potansiyeli taşıdığı inancına sahip olan çocukların işler zorlaştığında daha fazla dirençlilik gösterdiğini bulguladı. Zorbaların hep zorba kurbanlarınsa hep kurban olarak kalacaklarına inanan çocuklara kıyasla insanların değişebileceğine inanan çocuklar daha az stres ve kaygı hissettiklerini, sosyal ortamlardan dışlanmaya tepki olarak kendileriyle ilgili daha iyi hislere sahip olduklarını ve daha iyi fiziksel sağlığa sahip olduklarını ifade ediyorlar.

16. Baş etme kapasitelerine güvendiğinizi bildiklerinden emin olun.

Kaybetme korkusu kayıptan çok kayıpla baş edememekten korkmakla (ya da korkmanızla) ilgilidir. Sizin ne düşündüğünüz önemlidir. Kendilerinin nasıl baş edeceklerini görmek için sizi ölçü alırlar. Yollarına çıkacak engellerle baş edecek gücün içlerinde olduğuna inanırsanız, buna onlar da inanacaktır. Bu her zaman kolay değildir. Sık sık her darbeyi, yarayı, düşüşü ya da yenilgiyi hissederiz. Onların mücadele verdiklerini ya da istedikleri bir şeyi ellerinden kaçırdıklarını görmek içimiz acıtabilir. Bunun sebebi istedikleri şeyin bizim için ifade ettiği anlam değil, onlar için ne anlam ifade ettiğiniz bilmemizdir. Oysa onlar iyi olacaklar. Er ya da geç, iyi olacaklar. Siz karar verdiğinizde onlar da karar verecekler.

17. Onlara sorun-çözme için gerekli araçları sağlayın.

İç konuşma sorun çözmenin çok önemli bir kısmıdır. Sözcükleriniz çok güçlüdür çünkü onlar çocuklarınızın inşa ettiği iç konuşmanın temelini oluştururlar. Sorunların onlar için çözmek yerine onlara kendileri çözmeleri için gereken dili sağlayın. Bazı öneriler:

• [Çocuklarınızın yeterli olarak gördüğü biri] olsa ne yapardı?
• Daha önce ne işe yaramıştı?
• İki dakikada aklına gelen bütün fikirleri söyle, saçma olanları bile. Başla!
• Bu büyük sorunu nasıl küçük parçalara ayırabiliriz?

O halde örneğin sorunumuz şu olsun: ‘Ben anneannemdeyken seni özlersem ya da korkarsam ne olacak?’ Önce onları doğrulayın, sonra onlara çözümü vermeden sorun-çözme dilini sunmaya başlayın.

‘Beni özleyebilirsin. Ben de seni özleyeceğim. Sevdiğin insanları özlemek çok normaldir, birlikte olmaktan hoşlandığın insanlarla birlikteyken bile. Eğer bu olursa sence sana neyin yardımı dokunabilir? ’ ya da ‘[Süpermen/baban/evreni yönetmek için uğraşan kız kardeşin] olsa ne yapardı?’ veya ‘Evde sana kendini sıcak ve güvende hissettiren neler yapıyorsun? Her zaman harika fikirlerin vardır, biliyorum.’

18. Yaratıcılık ve oyun için zaman yaratın.

Sorun çözmek yaratıcı bir süreçtir. Onların sorun çözme becerilerini geliştiren her şey dirençlerini pekiştirecektir. Çocuklar doğal olarak meraklı, araştırmacı ve yaratıcıdırlar. Onlara oynayacakları ve yaratıcılıklarını kullanacakları alanı sunun, gerisini onlar halledecektir.

19. Şşş! Konuşmalarına izin verin.

Sorunlarını onlar için çözme istencinize direnin (Ah, ama çok zor, biliyorum!) Bunun yerine, onlar kendilerini istedikleri yere götürürken onların yankı tahtası olmayı deneyin. Konuşurlarken zihinleri işler ve güçlenir. Orada uçuşan kıvılcımlar okumaya yetecek kadar parlak bir ışık yakabilir. Onları yönlendirin ama mümkün olan her fırsatta onların konuşmasına ve kendi çözümlerini bulmalarına izin verin. Sorun çözme harika bir beceridir ve sizinle konuştukları ve yeni fikirler ürettikleri sürece bu beceriyi güzelce oluşturacaktır. Onlara kendi harika potansiyellerini keşfetme ve inceleme fırsatını tanıyın.

20. ‘Neden’ değil ‘nasıl’ diye sormayı deneyin.

İşler ters gittiğinde – ki gidecek – çocuklara ‘neden’ diye sormak genellikle ‘bilmiyorum’ yanıtını doğuracaktır. Neden saçma şeyler yapıyoruz ya da o kadar da harika olmayan kararlar veriyoruz, kim bilir? Kesin olan tek şey hepimizin bunları yaptığıdır. ‘Kız kardeşinin yüzünü neden boyadın?’ diye sormak ‘onu sarı yapmak için’ gibi çok mantıklı bir açıklama getirebilir. Bunun yerine bu durumu nasıl düzeltebileceklerini sorarak sorun çözmeyi ve düşünmeyi teşvik edin. ‘Kız kardeşinin yüzü sarı olmuş ama bu şekilde kalamaz. Bunu nasıl düzeltebilirsin?’

Ve hepsinden öte…

Koşulsuz olarak sevildiklerini bilmelerini sağlayın. (Tabi bunu zaten biliyorsunuz.)

Bu, dünya biraz sallantılı hissettirdiğinde geri dönebilecekleri sağlam bir temel sunacaktır onlara. En sonunda, bu sağlam temeli kendi kendilerine verebilmeyi öğrenecekler. Direncin büyük bir kısmı kendilerine inanmalarını sağlamaktır. Bu hayat boyu sahip olacakları en iyi inançtır.

Kaynak: HeySigmund - http://cocuklaringelisimi.com/2018/02/26/cocuklarda-direncliligi-gelistirmek-20-pratik-guclu-strateji/