Esnek Düşünme: Çocukları Akışa Uymaya Teşvik Etmek

  

 

Küçük bir çocuk teneffüs için dışarıya koşuyor, arkadaşlarıyla futbol oynayacağı için heyecanlı. Fakat oraya vardığında, sahada hiç futbol topu ve kale olmadığını fark ediyor. Sahayı gözleriyle tarayarak arkadaşlarının futbol yerine beysbol oynadıklarını görüyor. Ama futbol oynamayı gerçekten çok istiyordu.Hayal kırklığıyla dolu halde, sahanın kenarında duruyor. Yumruklarını sıkarak yürümeye başlıyor, bir yandan da futbol oynamak istemesi hakkında homurdanıyor. Bu küçük çocuk esnek düşünme konusunda zorluk yaşıyor. Başka bir deyişle, işler hiçbir uyarı olmadan değiştiğinde hızlıca vites değiştiremiyor ve sorunlara yeni çözümler bulamıyor.

Bilişsel esneklik iki beceri gerektirir: Esnek düşünme ve durum değiştirme. Bir sorun hakkında yeni bir biçimde düşünmeyi başarabilen çocuklar esnek düşünmeyi benimserken kendi düşünme biçimlerine takılıp kalan çocuklar katı düşünmeyi benimserler. Durum değiştirme ise çocuğun bir işi yapmanın eski yolunu bırakıp yeni bir yol deneme yetisini ifade eder.

Çocuklar esnek düşünmeyi benimsediklerinde hem sınıf içinde hem de dünyada değişimle ve yeni bilgiyle daha iyi başa çıkabilirler. Zayıf esnek düşünme becerileri olan çocuklarsa (daha katı düşünebilen çocuklar) yeni görevleri üstlenmede ve sorunları çözmede zorluk yaşarlar.

Teneffüste futbol oynamak isteyen bu çocuğun durumunu ele alırsak, onun katı düşünme sürecinin arkadaşlarıyla eğlenmesine engel olduğunu söyleyebiliriz. Diğer çocuklar durumu değerlendirip yeni bir plan yaparlarken o, olumsuz döngüde takılıp kalmış ve teneffüs vaktini oyun oynamak yerine hayal kırklığını dışa vurmakla geçirmiştir.

Zayıf esnek düşünme becerileri akademik gelişimi olumsuz etkileyebilir. Örneğin, okuma becerileri söz konusu olduğunda katı düşünenler sözcüklerin doğru telaffuzunu anlamakta zorlanabilirler ve metindeki mecaz anlamı kaçırmaya yatkındırlar. Yazmak, küçük çocuklar için zor olabilir çünkü çok sayıda beceri gerektirir. Detaylar eklemeleri, destekleyici cümleler yazmaları ve hataları düzeltmeleri gerekir. Çocuklar katı düşünme biçime sahip olduklarında tüm bu beceriler arasında geçiş yapmak zor olabilir. Matematik bile esnek düşünmeyi gerektirir. Çocuklar bir problemi çözmenin birden fazla yolu olduğunu anlarlarsa vites değiştirebilir ve farklı stratejilere bakabilirler. Eğer belirli bir düşünce sürecinde takılıp kalıyorlarsa ve yeni bir yaklaşım edinmekte zorlanıyorlarsa matematik çocuk için moral bozucu olabilir.

Çocuklar sürekli olarak yeni bilgi bombardımanı altındadırlar ve bu bazen bunaltıcı olabilir. Bazı çocuklar daha güvende hissettirdiği için katı düşünme biçimini benimserler; diğerleri ise henüz esnek düşünme becerilerini geliştirmemişlerdir.

İyi haber şu ki esnek düşünme becerileri evde uygulanabilir. Çocuğunuzun katı düşünme biçiminden uzaklaşmasına yardımcı olmak için bu stratejilerden bazılarını deneyin.

Kuralları Esnetmek. Katı düşüneneler kurallara ve kuralları diğer çocuklara hatırlatmaya bayılırlar. Kurallar zaman zaman kesinlikle faydalı olabilse de belirli kurallara saplanıp kalmak çocukların diğerleriyle geçinmelerine engel olabilir.

En sevdiğiniz kutu oyununun kurallarını değiştirmeyi deneyin. Çocuğunuz başta buna karşı çıkabilir ama küçük değişiklikler yaparak esneklik yapabileceğini öğrenecektir. Oğlum ve ben oyunları daha eğlenceli kılmak için kurallarda küçük değişiklikler yapıyoruz ve bu onun sorun çözme yetisini iyileştirdi. Çocuklar kuralların her zaman sabit olmadığını öğrendiklerinde sorunlara yeni açılardan yaklaşmaya başlarlar.

İç konuşmayı öğretin. İç konuşma bir sorun üzerinde düşünmenin harika bir yoludur. Çocuğunuza birkaç derin nefes almayı, sorunu belirtmeyi, en az üç çözüm yolu düşünmeyi ve birini seçmeyi öğretin. Çocuklar sorunlar üzerine konuşmayı öğrendiklerinde daha az hayal kırıklığı yaşar ve beklenmedik değişimle daha iyi başa çıkabilirler.

Rutininde ufak değişiklikler yapın. Rutinler harikadır çünkü çocuğun bir sonraki adımı bilmesine yardımcı olur. Evde özel rutinler olduğunda küçük çocuklar genellikle olgunlaşırlar fakat bazen rutine bağımlılık katı düşünmeyi artırır. Başka bir deyişle, değişimle başa çıkmakta zorlanırlar.

Her şeyi her gün tam olarak aynı şekilde yapmak yerine rutinde ufak tefek değişiklikler yapın. Bazı geceler banyoyu akşam yemeğinden önce yapmak gibi küçük değişiklikler bile çocuklara bir şeyleri farklı yapmanın sorun olmadığını gösterir.

Hikayeler ile iletişime geçin. Herkesin en sevdiği edebiyat karakteri konu esnek düşünmeye geldiğinde büyük bir yardımcı olabilir. Çocuğunuzun sevdiği karakterleri içeren eğlenceli maceralarından bazılarını birlikte okuyun ve ne yapması gerektiği ile neden bazı hatalar yapmış olabileceği hakkında konuşun.

Bir fıkra kitabı edinin. Katı düşünceye sahip çocuklar fıkraları anlamakta zorlanabilirler. Ayrıca kendileri yeni espriler ve kelime oyunları uydurmakta sorun yaşayabilirler. Fıkra kitapları kelimelerin farklı anlamları hakkında konuşmak ve bir kelimenin anlamını değiştirmenin o kelimeyi nasıl komikleştirdiğini düşünmek için harika bir araçtır.

Çocuklar esnek düşünme becerileri geliştirdiklerinde sorunları çözmede, olumlu akran ilişkileri geliştirmekte ve okula odaklanmakta daha iyi hale gelirler. Yeni bir bilgi karşısında düşüncelerini değiştirmeyi öğrendiklerinde değişim ve dönüşüm üzerine çalışabilirler. Bu önemli becerileri geliştirmek zaman alsa da ilerleyen yıllarda çocukların gelişip olgunlaşmasına yardımcı olur.

Kaynak: Pbs. org - http://cocuklaringelisimi.com/2018/02/21/esnek-dusunme-cocuklari-akisa-uymaya-tesvik-etmek/