Çocuklarda Empati Yeteneğini Geliştirmek: Çocuklara Başkalarına Değer Vermeyi Öğretmek
Çocuklarda Empati Yeteneğini Geliştirmek: Çocuklara Başkalarına Değer Vermeyi Öğretmek
Empati, herkesin istediği ama çok az insanın nasıl alacağını ya da vereceğini bildiği o tuhaf özelliklerden biri. Kişisel arzuların tatmin edilmesinin teşvik edildiği bir dünyada empatiye talep çok ama arz yetersiz. Bu bize etraflarındakilere empati göstermenin ne demek olduğunu gelecek nesle öğretmek için daha da fazla sebep veriyor.
Empati Nedir?
Pek çok insan empati ve halden anlamayı birbiriyle karıştırır, halbuki bunlar birbirinden farklı iki değer. Empati yalnızca başkalarının hislerini anlama becerisi değildir; suçlular genellikle onların hislerini anlıyor gibi görünerek ve bu sayede güvenlerini kazanarak insanlardan faydalanırlar. Empati bundan daha fazlasıdır. Yalnızca bir başkasının nasıl hissettiğini fark edebilme becerisi değil aynı zamanda ötekinin hislerine saygı duymak ve değer vermektir. Başkalarına incelikle, haysiyetle ve anlayışla yaklaşmak demektir.
Çocuklar Yetişkinlerin Empati Gösterdiğini Görmeli
Bazı çocuklara doğuştan yufka bir yürek bahşedilmişken, pek çok çocuk empatinin etraflarındaki yetişkinler tarafından modellendiğini görmeye ihtiyaç duyar. Bu da ebeveynlerin çocuklarıyla ilişkilenme biçimleriyle başlar. Çocukları için önemli olan şeylere ilgi gösterip duygularına olumlu ve şefkatli bir şekilde karşılık veren ebeveynler empati becerilerini öğretmektedirler.
Duygusal İhtiyaçları Karşılayın
Çocukların duygusal ihtiyaçları karşılandığında iki şey olur. Başkalarının duygusal ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağını öğrenirler ve karşı taraftan aldıklarına sıkı sıkıya bağlanırlar, yani ihtiyaç duyulduğunda başkalarına empati gösterecek kadar özgüvenli olurlar ancak bunun için önce kendi ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Boş bir testiyle fincanı dolduramazsınız.
Çocuklarla Duygusal İhtiyaçları Hakkında Konuşun
Pek çok yetişkin duygusal ihtiyaçları ya da duygularla alakalı herhangi bir konuda konuşmayı zor bulur. Bunun sonucunda da hayatlarını duygular konusunun etrafından dolanarak geçirirler. Bunlar başkalarının duygularını nasıl ele alacaklarını bilmeyen ve duygusal bir tepki gerektiren her durumda kendilerini rahatsız hisseden insanlardır. Bazen kendi duygularından dahi korkarlar çünkü duygusal ihtiyaçlarla nasıl baş edeceklerini hiç öğrenmemişlerdir.
Çocuklarla duygular hakkında ve duyguların başkaları tarafından nasıl deneyimlendiği hakkında konuşmak iyi bir fikir. Duygularına isimler verin (örneğin, kıskançlık, öfke, sevgi) ve onlara bu duyguların normal olduğunu öğretin. Onlarla duyguları nasıl olumlu bir şekilde ele alabilecekleri hakkında konuşun ve diğer insanların da benzer duyguları yaşadıkları durumlara işaret edin. Onlara başkalarının duygularına saygı göstermeyi ve bir tepki gerektiren durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini gösterin.
Gerçek Hayatta Empati Alıştırması Yapılabilecek Durumlar Arayın
Öğrettiğiniz şeyi modelleyebilmeniz için gerçek hayattaki bir örnek gibisi yoktur. Bir başka insanı etkileyen bir durum bulun ve çocuklarınızla bu olaya dahil olan insanlar için bu durumun ne anlama geldiği ve nasıl hissediyor olabileceklerini konuşun. Örneğin, hızla geçen bir ambulans görürseniz, hasta olan kişinin ailesinin nasıl hissediyor olabileceği üzerine konuşun.
Oyunlar Oynayın
Özellikle küçük çocuklar başka birisi ya da başka bir karakter gibi davranmaya bayılırlar. Bu eğlenceli zamanları empatiyi öğretmek için kullanabilirsiniz. Çocuklarınızı başka bir insan rolüne büründürün. Bu bir kitap ya da televizyon karakteri, hatta yakın zamanda önemli bir tecrübe yaşamış bir yakınınız olabilir. Hikayeyi birlikte canlandırın ve çocuklarınızdan durup belirli bir zamanda karakterlerinin nasıl hissediyor olabileceğini hayal etmelerini isteyin. Bu dikkatlerini diğer kişinin o durumdayken yaşamış olabileceği duygulara odaklayacaktır. Onlardan karakterlerinin hislerini yansıtacak yüz ifadelerini yapmalarını isteyebilirsiniz.
Ahlaki Pusulalarını Geliştirin
Çocuklarınıza küçük yaştan itibaren doğru ve yanlış arasındaki farkı öğretmek onları iyi seçimler yapmaya yönlendirecek güçlü bir ahlaki pusula sağlar onlara. Bir karar vermeyi gerektiren durumlarda bizim seçimlerimiz ve davranışlarımızın başkalarını nasıl etkilediğini görmelerine yardımcı olun. Kötülük etmenin başkalarına nasıl zarar verdiği hakkında onlarla konuşun ve kötülük etmenin sebep olduğu acı ve zararı görmelerine yardımcı olun. Onlarla kardeşlerine duygularını incitecek kaba bir isim takmak ya da arkadaşları ziyarete geldiğinde küçük kardeşiyle oynamayı reddetmek gibi küçük şeyler hakkında konuşmak iyi bir fikir. Sağlam bir ahlaki temel inşa ederken küçük ve temel adımlarla başlayın.
Empatik Çocuklar: Alıcı Değil Verici Olmak
Çocuklarınızı empatiyi anlayacak ve uygulayacak şekilde yetiştirerek onlara verici olma yeteneğini bahşediyorsunuz. Kendi menfaatlerinin peşinde olmanın vurgulandığı bir dünyada verici insanların sayısı çok az. Ancak onlar hayattan en büyük tatmini sağlayacak, en anlamlı hayatları sürecek ve en ödüllendirici ilişkileri yaşayacak olan insanlar. Çocuklarınıza empatiyi öğretmek hem kendi gelecekleri hem de yaşayacakları dünya için zahmete değer bir yatırım.
Yorumlar
Yorum Gönder